cảm xúc xuất hiện khi "chiếc bản đồ tư duy" đã được phác hoạ. Tuy nhiên chúng ta phải tìm ra những cách để chắt lọc sự thật đó. Cũng là điều không thực tế khi duy trì sự chuyển dịch mũ tư duy và đưa ra sự tổng kết sau khi sử dụng mỗi chiếc mũ.
Có một chuỗi những từ ngữ để diễn tả độ tin cậy của thông tin, từ những từ "luôn đúng" tới những từ như "không bao giờ đúng" là những từ chỉ mức độ chung chung như: "hầu hết", "đôi khi", "thỉnh thoảng". Điều này có nghĩa là lối tư duy chiếc mũ trắng yêu cầu người sử dụng có những kỹ năng nhất định so với lối tư duy những chiếc mũ khác. Họ sử dụng rất thành thục chiếc mũ đen, đồng thời với chiếc mũ vàng và chiếc mũ xanh lá cây.
Chiếc mũ xanh da trời đặt ra chiến lược tư duy. Chiếc mũ trắng ở đây chính là một công cụ nhân tạo, một thành ngữ giản đơn để mọi người thực hành lối tư duy mới một cách dễ dàng. Với chiếc mũ vàng tư duy, chúng ta muốn có được những nhận xét tích cực, nhưng điều này không phải lúc nào cũng có thể làm được.
Nếu đó là một chiếc ghế đơn giản, bạn sẽ chê đó là đó là một chiếc ghế đơn điệu và lỗi mốt. Chiếc mũ trắng chỉ ra những cách thức (chẳng hạn những cuộc khảo sát, những bảng câu hỏi) để có được những thông tin cần thiết. Sự công kích và sự tự vệ không đem đến cho chúng ta cấu trúc như vậy.
…Chiếc mũ đen chỉ ra rằng loại bật lửa mới với giá rẻ sẽ ảnh hưởng xấu đến doanh số bán hàng của chúng ta. Rõ ràng, sự đánh giá tích cực và khả năng kiến thiết của lối tư duy chiếc mũ vàng có liên quan mật thiết tới sự sáng tạo. Một điều quan trọng khác đó là thái độ của mọi người khi nhìn nhận sự việc.
Thật đáng buồn là thường thì chẳng có gì là hoàn hảo. Một khái niệm có liên quan chặt chẽ với chiếc mũ đen tư duy là khái niệm «phù hợp». Những cuộc họp như vậy giống như công việc nặn tượng: có sẵn khuôn và chúng ta dùng từ từ thêm đất nặn theo khuôn để tạo ra sản phẩm.
Nếu một người trong cuộc họp cứ khăng khăng chỉ trích mọi việc, mọi người có thể yêu cầu người đó phải ngừng sử dụng chiếc mũ đen. Và với những người đã đọc và áp dụng phương thức tư duy này, khi bạn hỏi người đó sẽ biết cách trả lời phù hợp. Khi Ron Barbaro còn là giám đốc tập đoàn bảo hiểm Prudential, tôi có dịp quan sát ông bàn việc với các cộng sự.
Bây giờ tôi đề nghị anh sử dụng chiếc mũ vàng tư duy và đưa ra những xét đoán tích cực. Tôi muốn có một vài phút để sử dụng chiếc mũ trắng. Liệu phương án dùng ống dẫn nước đó về thị trấn có là một phương án khả thi?
Nhiệm vụ của người vẽ bản đồ chính là tạo nên một chiếc bản đồ. Nếu bạn tư duy theo kiểu chiếc mũ đen, bạn sẽ thấy được những hiểm họa Tìm kiếm những sự thay thế cũng là một khía cạnh cơ bản của chiếc mũ xanh tư duy.
Phương thức tư duy Sáu chiếc mũ khác hẳn với quá trình tư duy tranh luận truyền thống. Cách thứ một đó là một điều gì được coi là mới theo nghĩa khác biệt với những gì đã có trước đó, ví dụ một hệ thống thông tin liên lạc là mới đối với văn phòng của bạn, cho dù nó đã được sử dụng ở hàng ngàn văn phòng khác trước khi bạn bắt đầu sử dụng chúng. Và đó chính là vai trò của chiếc mũ trắng.