Kể từ đó, hầu hết các cuốn bách khoa toàn thư lớn đều được biên soạn theo trình tự bảng chữ cái. Những chuyên gia dùng sách để thư giãn không cần phải đợi đêm xuống mới ngủ được. Nếu khoa học xã hội luôn được pha trộn y hệt như vậy thì chúng ta cũng sẽ quen với nó như đã quen với lịch sử.
Thiên kiến có thể xen vào bất cứ lúc nào, dù biểu hiện chỉ là mơ hồ nhất qua cách tóm tắt các luận điểm, nhấn lướt các ý, qua giọng điệu đặt câu hỏi hoặc màu sắc đậm nhạt của một điểm ta lưu ý hay qua trình tự trình bày các câu trả lời cho những câu hỏi trọng tâm. Tuy nhiên, chúng tôi có thể nêu một ví dụ về sự sai làm hiển nhiên trong tác phẩm Quân vương của Machiavelli dưới đây. Tuy nhiên, đây đồng thời cũng là điểm bất lợi của văn phong này vì nó không hề mang tính trình bày.
Thật thú vị khi biết mãi tới năm 1700, cuốn bách khoa toàn thư đầu tiên có cách sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái mới ra đời. Ví dụ tiêu biểu nhất là cuốn Kinh Thánh. Nếu như vậy, ta lại không còn việc gì để làm vì sự nhất trí của các tác giả đã đủ để tháo gỡ vấn đề.
Tác giả của cuốn sách có vẻ rất nghiêm túc khi nói vậy. Một số cuốn tiểu sử mang tình chất giáo huấn, được viết ra với mục đích giảng dạy đạo đức. Vì thế, việc đọc lại cuốn sách làm bạn thất vọng.
Đọc một cuốn sách khoa học, chúng ta thường chú ý tới những phát hiện nhờ kết luận thuộc một số lĩnh vực được nghiên cứu thử nghiệm trong phòng thí nghiệm hoặc nhờ cách quan sát bản chất hiện tượng. Không có cách học nào là bị động, cũng như không có cách đọc nào là không chủ động. Nếu bạn đã từng làm một trong hai việc trên, bạn sẽ hiểu việc tái hiện lại quá khứ từ trí nhớ của những người đã chứng kiến sự việc xảy ra khó khăn đến mức nào, dù đó chỉ là một sự kiện đơn lẻ trong quá khứ.
Trong chương này, chúng tôi sẽ đề cập những vấn đề liên quan đến các cấp độ đọc. Nội dung và bố cục phải nêu được tính chỉnh thể của một cuốn sách Quy tắc này được áp dụng cho cả loại sách hướng dẫn.
Những câu hỏi đầu tiên thường là về sự tồn tại hoặc tính chất của một hiện tượng hoặc ý tưởng mà chúng ta đang nghiên cứu. Nhưng trước khi đi vào vấn đề, chúng tôi muốn cùng bạn xem lại câu hỏi cơ bản thứ tư cần phải đặt ra khi đọc bất kỳ cuốn sách nào. Nhận định lại chứa đựng thuật ngữ.
Diễn đạt nội dung chính của toàn bộ cuốn sách một cách ngắn gọn nhất. Decartes từng nói: Đọc sách là được trò chuyện với những người thành đạt nhất của những thế kỷ đã qua. Giờ thì bạn có thể thấy việc hiểu được thuật ngữ của tác giả có hiệu quả như thế nào.
Bước này có thể làm cùng lúc với bước đọc soát qua cuốn sách xem nó có liên quan đến vấn đề bạn quan tâm không. Bạn sẽ chỉ thấy những điểm nhà phê bình đó đưa ra mà không thấy những điểm quan trọng khác. Cách duy nhất để diễn đạt các kiến thức tổng quát là dùng những từ ngữ trừu tượng.
Nếu phần bạn chọn đọc độc lập và phức tạp hơn so với những phần khác, thì tính chỉnh thể và sự phức tạp của nó cần phải được tách riêng để dễ đọc hơn. Câu chuyện đó có thể không rõ ràng vì nhà sử học cố ý không sắp xếp tài liệu theo một trật tự có ý nghĩa nào. Đôi khi dùng một câu chuyện để chuyển tải một thông điệp lại hiệu quả hơn dùng một cuốn sách thuần tuý trình bày về các vấn đề đó.