So sánh với việc viết và đọc, ta sẽ thấy nội dung viết và đọc cũng giống như quả bóng là thứ bị động chung cho cả hai hoạt động bắt đầu và kết thúc một quá trình nào đó. Bất kỳ cuốn bách khoa toàn thư tốt nào cũng có phần hướng dẫn giúp người đọc sử dụng sách hiệu quả. Đây là một cách đọc chủ động.
Nhưng có những ngoại lệ rất thú vị như trường hợp của Aristophnes nhà hài kịch lớn của Hy Lạp cổ đại, tác giả những vở hài kịch cổ còn tồn tại đến tận bây giờ. Điều này cũng tương tự với một số cuốn sách chứa đựng kiến thức về vật lý hay hoá học. Cuốn sách vẫn nằm ngoài tầm của bạn vì nó thật sự là một cuốn sách hay, vĩ đại, có thể được tiếp cận từ nhiều cấp độ khác nhau.
Cấu trúc bài phân tích về sự tiến bộ được mô tả ở trên đã minh họa cho sự cố gắng cắt nghĩa các vấn đề trong phạm vi bàn luận về chủ đề này của chúng tôi và để phân tích chính cuộc bàn luận này. Học cách đọc tốt không dễ. Nhưng ngược lại, không phải mọi cuốn sách phục vụ việc đọc để giải trí có thể dùng để đọc nhằm tăng thêm hiểu biết.
Hai là, độc giả phải có khả năng vượt qua sự chênh lệch này ít hay nhiều. Khía cạnh ngữ pháp là phần xử lý từ ngữ, khía cạnh logic là bước xác định ý nghĩa hay nói một cách chính xác là xác định các thuật ngữ. Trong lĩnh vực khoa học xã hội, điều này ít khi xảy ra nên việc phải đọc nhiều hơn một tác phẩm cấp thiết hơn rất nhiều.
Khi thật sự quan tâm đến cuốn sách và đề tài được thảo luận, chúng ta không chỉ muốn biết nhận định của tác giả mà muốn tìm hiểu xem tác giả thuyết phục chúng ta chấp nhận những nhận định đó như thế nào. Một mặt, một từ có liên quan đến nhiều thuật ngữ khác nhau. Hoặc giả sử, khi bạn không được tự do yêu trong đời thực, bạn sẽ có cảm giác hài lòng khi được sống với nhân vật đang yêu tự do trong tác phẩm và thích luôn tác phẩm.
Nhiều người Mỹ ngày nay vẫn phải sống trong những hệ quả không tốt đẹp từ cuộc xung đột vĩ đại và đáng tiếc đó, họ sống trong thế giới được tạo ra một phần vì sự kiện đó. Ảnh hưởng của nó được đánh giá bởi cả những nhà thông thái và những bình luận viên bình thường. Sai lầm đầu tiên là không chịu chấp nhận, dù chỉ là tạm thời, rằng các tín điều vốn là các nguyên tắc đầu tiên của tác giả.
Nếu tác giả dùng một từ theo nghĩa này mà độc giả lại hiểu nó theo nghĩa khác, tức là hai bên hoàn toàn không có sự thống nhất về ý niệm mặc dù đã có sự chuyển giao ngôn từ. Nhưng nó không cho người đọc biết bài đang đọc có nghĩa gì vì bài đó có liên quan đến chủ đề ở vài hoặc nhiều khía cạnh khác nhau. Mặc dù tiểu sử và đặc biệt là tự truyện thường tiết lộ rất nhiều thông tin về tác giả, nhưng chúng ta không nên dành quá nhiều thời gian tìm hiểu những bí mật của tác giả đến mức không thể tìm ra những điều họ diễn tả hết sức mộc mạc trong tác phẩm.
Mặc dù từ điển là sách về từ, còn bách khoa toàn thư là sách về các dữ kiện, nhưng khi tra cứu nó cũng có một số điểm lưu ý tương tự như tra cứu từ điển. Chúng chỉ dựa trên kinh nghiệm chung và là một phần của hệ thống kiến thức. Cuốn sách còn bàn đến những cách sử dụng nguồn vốn có ích hơn, liên hệ giữa nguồn gốc và việc sử dụng tiền với sự tích luỹ cũng như sử dụng nguồn vốn.
Bên cạnh đó, có những bài thơ thoạt trông rất đơn giản nhưng thật ra lại ẩn chứa trong nó hàm ý rộng lớn, phức tạp. Có thể, anh ta có một thuyết hay một triết lý chung nào đó, giống như Thượng đế điều khiển mọi chuyện của con người và làm cho câu chuyện lịch sử của anh ta khớp với lý thuyết đó; hoặc anh ta có thể bỏ bất cứ khuôn mẫu nào ở trên, thay vào đó tuyên bố rằng anh ta đơn thuần tường thuật lại những sự kiện đã thật sự xảy ra. Độc giả phải san sẻ một nửa gánh nặng đó để đến với tác giả.
Vì thế, nếu bạn đã cố gắng đọc các tác phẩm khoa học kinh điển, bạn sẽ không gặp nhiều khó khăn khi đọc các tác phẩm này. Syntopicon là một ví dụ về cuốn sách như vậy. Nhưng làm được việc này cũng không phải đơn giản, đòi hỏi người đọc phải chống lại sức hấp dẫn và làm chủ được chính mình.