Hồi nầy vì ảnh hưởng của tiểu thuyết, màn bạc, kịch tuồng một số không nhỏ nam thanh cương quyết khi lập gia đình tìm cho được một người bạn xinh đẹp tài ba như những nhân vật trong tiểu thuyết, trên màn bạc, sân khấu. Chúng tôi biết có nhiều lòng trai khi yêu ai có thiện chí lắm, có những ý tưởng trong sạch cao cả lắm, nhưng cứ chung mà nói, ái tình của họ mặc dầu họ không ý thức, tàng trữ yếu tố xô đẩy họ đến chỗ chiếm hữu người bạn gái mà họ mến yêu. Họ ưa nhìn cảnh thiên nhiên.
Dại dột đem tâm tư tiết lộ cho kẻ xấu, đời họ hối hận thiên thu. Tinh thần họ là con thuyền mà biển là tình cảm náo động nên người ta đừng lấy làm lạ sao có không ít bạn trai vô lớp học, xác ngồi đó mà hồn bay đâu đâu. Họ có lẽ không dám khinh người để cho mình sống trong xã hội như con công lạc giữa bầy gà.
Tôi nhát gan đến nỗi tôi không thể chào hỏi, ngồi chung với nhiều người mà khỏi mồ hôi rịn ướt trán. Những bộ phận sinh lý của họ được sáng tạo theo kiểu cách riêng để làm cha, để gánh vác gia đình. Giá họ bị ai chỉ trích hoặc oan hoặc ưng, ngưởi thấy họ tia ha đính chánh, khi đánh, khi đỡ, lúc giận, lúc vui, nói hằng loạt để tự vệ, để chỉ trích đối phương.
Những tật căn bản là láo xược, gian tham, thô lỗ, tục tằn, mê ăn, hỗn ẩu và dâm ô. Tôi xin mượn lại của Giám mục để gởi bạn. Họ để con tim tự do gảy khúc đàn lòng.
Họ coi thường những tập quán đạo đức mà họ làm rất chu đáo lúc ấu trĩ. Nền giáo dục hiện giờ thì thiếu đủ chuyện. Mấy khi tinh thần họ xuống dốc, đừng ai bàn với họ lý tưởng, chương trình, tương lai.
Mà đầu não họ thì ngây thơ có khi đến giảng lược. Nên chọn người đồng phái. Chúng tôi không bảo cùng bạn rằng người nam nào cũng thèm thịt sống, chỉ biết hiếu sắc, đòi làm chủ bạn đâu.
Nhưng phần đông họ nhượng bộ bạn trai về điểm nầy. Chúng ta cố gắng làm nổi bậc khía cạnh tâm lý tâm lý mà bạn trai để bạch lộ trong cuộc sống xã hội muôn mặt của họ. Nhưng sớm muộn nó cũng đi nốt nhịp điệu của bản đàn mà nó phải đánh để mục đích của Thượng đế được thực hiện.
Họ cho cây thang danh vọng là lý tưởng của con người. Khi có ái tình can thiệp, não tưởng tượng của bạn trai không thua bạn gái. Lắm lúc nhà giáo dục phải bực mình vì khi thấy mình thuyết trình những vấn đề hết sức tế nhị thì họ lại ngó cách lơ mơ.
Người không làm phép lạ nữa. Họ đã tốn bao nhiêu thời giờ, tiền bạc, sức khỏe nữa để nuôi những mộng nầy bằng cách đọc tiểu thuyết tình cảm, chạy theo những đại nhạc hội. Trong cơ quan có kỷ luật mà họ thụ giáo hay cộng tác, họ cho những luật đúng giờ đúng khắc là dây rối vướng chân họ.
Nhưng về giá trị đàn ông hơn đàn bà vì cái gì đơn giản thì mạnh mẽ, chỉ huy cái phiền đa yếu đuối. Khi bạn đời vắng bóng họ mới thấy thiếu. Cái say duyên mới của người yêu là kích thích tố làm lửa ghen bừng cao trong lòng họ.